Teologia biblijna a zadania pasterza

Gdybyś miał zrobić listę obowiązków pastora, co byś w niej zawarł i gdzie szukałbyś wzorców? Może spytałbyś członków innych kościołów z okolicy i nieco ulepszył swój opis, zawierając w nim przykłady z własnego zboru?

Zakładając oczywiście, że wszyscy wiemy, jaki powinien być pastor i co należy do jego zadań. Ale skąd mamy wiedzieć jaka jest fundamentalna rola pastora?

Oczywiście powinniśmy zajrzeć do Pisma – tylko gdzie dokładnie? Możemy zacząć od zadań, jakie pośrednio wynikają z kwalifikacji do roli starszego zboru (1Tm 3:1–7, Tt 1:5–10) i skrupulatnie przeanalizować wyraźne nakazy wydane przywódcom Kościoła. Gdy przyjrzymy się im dokładniej, zobaczymy bardzo ciekawy obraz. Spójrzmy na fragmenty z Dziejów Apostolskich 20:28 i 1 Listu św. Piotra 5:1–3 skierowane do przywódców lokalnych zborów:

Miejcie pieczę o samych siebie i o całą trzodę, wśród której was Duch Święty ustanowił biskupami, abyście paśli [gr. poimainein] zbór Pański nabyty własną jego krwią. Dz 20:28

Starszych więc wśród was napominam, jako również starszy i świadek cierpień Chrystusowych oraz współuczestnik chwały, która ma się objawić: Paście [gr. poimanate] trzodę Bożą, która jest między wami, nie z przymusu, lecz ochotnie, po Bożemu, nie dla brzydkiego zysku, lecz z oddaniem, nie jako panujący nad tymi, którzy są wam poruczeni, lecz jako wzór dla trzody. 1P 5:1–3

W obu fragmentach apostołowie podsumowują główne zadanie pastora greckim czasownikiem poimaino, który oznacza „pasterzować”, czyli opiekować się owcami (Łk 17:7, 1Kor 9:7).

W Liście do Efezjan 4:11 Paweł używa określenia „pasterze i nauczyciele”, co sugeruje, że idea duszpasterstwa stanowi fundament pracy pastora, jak wskazuje zresztą sama nazwa urzędu pochodząca od łacińskiego „pastor”, czyli „pasterz”. Obraz pasterza jest podstawą biblijnego opisu zadań przywódcy kościoła.

Skąd jednak mamy wiedzieć co właściwie znaczy pasterstwo? Jeśli wiemy cokolwiek o owcach i ich potrzebach – odpowiedź mamy na tacy. Owce trzeba karmić, doglądać je, prowadzić i chronić. W wymiarze duchowym takie właśnie obowiązki mają pastorzy wobec wiernych w swoim kościele.

Biblijna historia pasterstwa

Ukazana przeze mnie metafora nabierze całkowicie nowej głębi, gdy spojrzymy na jej rozwój w historii biblijnej. Ostatecznie pastorzy uczą się swoich obowiązków od Boga, który jest pasterzem swojego ludu.

Bóg pasterzem w czasie Exodusu

Historia pasterstwa zaczyna się, gdy Bóg wyprowadza swój lud z Egiptu, prowadzi go przez czterdzieści lat po pustyni, aby wreszcie sprowadzić go bezpiecznie do jego własnej ziemi[1]. W Psalmie 77:21 wyjście z Egiptu i droga przez pustynię opisane są w następujący sposób: Prowadziłeś lud swój jak stado ręką Mojżesza i Aarona.

Jak prawdziwy pasterz, Bóg był rzeczywiście obecny wśród ludu (2Moj 33:15–16) i otaczał go ochroną (4Moj 14:7–9, 5Moj 23:15). Troszczył się, karmiąc go (Ps 78:19, 105: 40–41) i lecząc choroby (2Moj 15:26, 4Moj 21:8–9).

Prowadził swój lud na żyzne pastwiska: Łaską swoją wiodłeś lud, który wykupiłeś; prowadziłeś ich mocą swoją do siedziby twojej świętości (2Moj 15:13). Jak prawdziwy pasterz wiódł ich łagodnie i powoli:

Przyciągałem ich więzami ludzkimi, powrozami miłości, i byłem dla nich jak ten, który podnosi niemowlę do swojego policzka, i nachylałem się do nich, aby ich nakarmić. Oz 11:4

Bóg był pasterzem swojego ludu za pośrednictwem Mojżesza – ludzkiego przywódcy, którego powołał do tego zadania. Następnie sam Mojżesz prosił Boga, aby wyznaczył jego następcę po to, by zbór Pana nie był jak owce, które nie mają pasterza (4Moj 27:17).

Zatem Pan, Król nad wszelkim stworzeniem, jest także pasterzem swojego ludu za pośrednictwem człowieka, którego sam wyznaczył do tego celu.

Dawid, pasterz i król

Setki lat później ten sam schemat powtarza się za czasów panowania dynastii Dawida. Pan wziął Dawida, pasterza owiec, i uczynił z niego pasterza narodu izraelskiego (2Sm 5:1–3, 7:8). Psalmista mówi:

Wybrał Dawida, sługę swego, Powołał go od trzód owiec. Przywiódł go do owiec karmiących, Aby pasł Jakuba, lud jego, I Izraela, dziedzictwo jego. I on pasł ich w prawości serca swego, I prowadził ich rozsądnie ręką swoją. Ps 78:70–72

Dawid doglądał powierzonych mu owiec z łagodnością i na ogół prowadził Izrael odpowiedzialnie, z miłosierdziem, mądrością i prawością.

Jednak to Bóg wciąż pozostawał prawdziwym pasterzem Izraela. Sam lud wyznawał: On bowiem jest Bogiem naszym, a my ludem pastwiska jego i trzodą ręki jego (Ps 95:7). Dawid zaś, wyznaczony przez Pana pasterz na ziemi, obwieszczał poprzez wysublimowaną poetykę Psalmu 23 swoją ufność w Boże zaopatrywanie, ochronę i prowadzenie.

Niestety nie wszyscy królowie-pasterze Izraela prowadzili naród przez zielone pastwiska posłuszeństwa Słowu Bożemu. Większość wybrała jałowe ziemie bałwochwalstwa i niesprawiedliwości, przez co Bóg rozproszył swą trzodę pośród narodów w ramach kary za grzech (3Moj 26:33, 5Moj 4:27, 28:64, 1Krl 14:15).

Nowi pasterze nowego Exodusu

Lecz ten sam Bóg, który rozproszył swój lud, obiecał znów go zebrać i sprowadzić z powrotem. W Księdze Jeremiasza 23:1–2 czytamy o zapowiadanym sądzie nad niegodziwymi królami Izraela – pasterzami, którzy rozproszyli i rozpędzili Boże owce. Nie ochronili owczarni, nie zadbali o jej dobro, przez co zostaną osądzeni. Co więcej, w wersetach 3–4 czytamy:

I sam zgromadzę resztę moich owiec ze wszystkich ziem, do których je wygnałem, i sprowadzę je na ich pastwisko; i będą płodne i liczne. I ustanowię nad nimi pasterzy, którzy je paść będą, i nie będą się już bały ni trwożyły, i żadna z nich nie zaginie – mówi Pan. Jr 23:3–4

Bóg odwróci los swojego ludu. Da mu pasterzy, którzy będą o niego dbać i chronić. W jaki sposób nowi pasterze będą służyć ludowi? Fragment z Księgi Jeremiasza 3:15 daje następującą odpowiedź: I dam wam pasterzy według swojego serca, którzy was będą paść rozumnie i mądrze. Przywódcy poprowadzą lud i nakarmią go, dając mu poznanie Bożych ścieżek i Bożego Słowa.

Co więcej, wzbudzi im najwyższego władcę, potomka Dawida, dzięki któremu cały lud zostanie zbawiony:

Oto idą dni – mówi Pan – że wzbudzę Dawidowi sprawiedliwą latorośl: Będzie panował jako król i mądrze postępował; i będzie stosował prawo i sprawiedliwość na ziemi. Za jego dni Juda będzie wybawiony, a Izrael będzie bezpiecznie mieszkał; a to jest jego imię, którym go zwać będą: PAN sprawiedliwością naszą. Jr 23:5–6

Nowe zgromadzenie ludu czy też powrót do własnej ziemi przyćmi nawet ogrom potęgi Bożej ukazanej przy wyprowadzaniu ludu z Egiptu. Będzie to czyn, o którym lud nie zapomni na wieki (Jr 23:7–8).

Bóg zatem, jako wierny pasterz, sprowadzi swój lud z powrotem i wzbudzi mu wielu ziemskich pasterzy. Jednak tylko jeden z nich, zarazem pasterz, jak i król, zbawi go i sprawi, że będzie cieszyć się powodzeniem w miejscu wyznaczonym przez Boga, pod Bożą władzą.

W Księdze Izajasza 40:11 widzimy kolejny aspekt nowego exodusu – Bóg będzie sam gromadził swoje owce:

Jak pasterz będzie pasł swoją trzodę, do swojego naręcza zbierze jagnięta i na swoim łonie będzie je nosił, a kotne będzie prowadził ostrożnie. Iz 40:11

W Księdze Ezechiela 34 widzimy jeszcze bardziej szczegółowy obraz Boga, który jako pasterz ratuje swój lud. Pasterze w tamtym czasie paśli samych siebie, nie leczyli chorych, nie szukali zagubionych, przez co owce się rozproszyły (w. 1–6). Bóg ich osądzi i uratuje przed nimi swoje owce (w. 7–10). Sam je odnajdzie, wyratuje, zaprowadzi do ich własnej ziemi, nakarmi i ułoży na legowisku (w. 11–14).

Ja sam będę pasł moje owce i Ja sam ułożę je na ich legowisku – mówi Wszechmocny Pan. Będę szukał zaginionych, rozproszone sprowadzę z powrotem, zranione opatrzę, chore wzmocnię, tłustych i mocnych będę strzegł, i będę pasł sprawiedliwie. Ez 34:15–16

Bóg obiecuje również: Ustanowię nad nimi jednego pasterza, mojego sługę Dawida, i będzie je pasł; będzie je pasł i będzie ich pasterzem (w. 23). Bóg sam będzie pasterzem owiec, lecz ustanowi także innego – „swojego sługę Dawida”. Gdy Bóg znów poprowadzi swoje owce, będą one cieszyć się pokojem, błogosławieństwem, bezpieczeństwem, dostatkiem, wolnością, godnością i prawdziwym poznaniem Boga (w. 25–31).

Jezus, nasz dobry pasterz

Kim jest ten nowy pasterz ustanowiony przez Boga? To Jezus, dobry pasterz. Jezus użalił się nad ludem, gdyż był utrudzony i opuszczony jak owce bez pasterza (Mt 9:36). Chrystus przyszedł po to, aby dać owcom życie i obfitość (J 10:10), oddać za nie życie (J 10:11.15), znać je (w. 14) i przyprowadzić do jednej owczarni (w. 16).

Metafora Bożego ludu jako owiec powstała w odniesieniu do Izraela na pustyni – ludu głodnego, spragnionego, spalonego słońcem, bez prawdziwego domu. Przenosząc ten obraz na wymiar duchowy, wszystko to charakteryzuje Kościół w obecnych czasach. Jak Izrael na pustyni, tak i my nie weszliśmy jeszcze do odpocznienia Bożego (Hbr 4:11). Poza głodem czy trudnościami zagrażają nam też opór i prześladowanie.

Jesteśmy osłabieni wędrówką, przytłoczeni jarzmem trudu. W Objawieniu Jana widzimy obraz naszych przyszłych losów:

Nie będą już łaknąć ani pragnąć, i nie padnie na nich słońce ani żaden upał, Ponieważ Baranek, który jest pośród tronu, będzie ich pasł i prowadził do źródeł żywych wód; i otrze Bóg wszelką łzę z ich oczu. Obj 7:16–17

Jezus jest naszym dobrym pasterzem. Niedługo nadejdzie dzień, gdy nie będziemy już odczuwać głodu i bólu.

Być pasterzem takim jak nasz Arcypasterz

Czego ta historia uczy przywódców Kościoła? Słynne słowa Chrystusa wypowiedziane do Piotra naprowadzają nas na właściwy trop. Jezus trzy razy spytał Piotra, czy Go miłuje, a ten za każdym razem odpowiadał: „Tak, Panie”, po czym Jezus nakazywał mu paść jego owce (J 21:15–17). W Ewangelii Jana występują dwa różne greckie słowa: „paść” i „karmić”, lecz znaczenie jest takie samo. Oba określają opiekę, jaką pasterze mają otaczać owce – mają je karmić, paść, prowadzić i chronić. Podobną opiekę pastorzy mają zapewniać wiernym w swoich kościołach.

Pastorzy mają karmić ludzi Słowem Bożym, napominać poprzez zdrową naukę (Tt 1:9–10), zwiastować całą wolę Bożą (Dz 20:27), chronić przed fałszywą nauką i wszystkimi, którzy chcą ich zwieść (Dz 20:29–31). Zadaniem pastora jest dawać dobry przykład (Hbr 13:7), przygotowywać do służby (Ef 4:12), mądrze zarządzać sprawami kościoła (1Tm 5:17) i dbać o ludzi, udzielając w łagodności wszelkiej rady, pomocy i słów zachęty.

Pastorzy mają troszczyć się i dbać o zborowników, znać ich i odszukiwać, gdy się zagubią. Zadaniem przywódcy jest dawać ludziom to, co dobre dla ich dusz, nawet gdy oni sami nie wiedzą, czego im trzeba lub nie chcą tego przyjąć.

W tym aspekcie pastorzy mają odwzorowywać Boga Ojca. Paweł dawał przywódcom Kościoła następujące nakazy: Wzywamy was też, bracia, napominajcie niesfornych, pocieszajcie bojaźliwych, podtrzymujcie słabych, bądźcie wielkoduszni wobec wszystkich (1Ts 5:15). Taką samą osobistą opiekę obiecuje Bóg, gdy przyrzeka szukać zaginionych, sprowadzać z powrotem rozproszonych, opatrzyć zranionych i paść wszystkich sprawiedliwie (Ez 34:16).

Pastorzy mają odwzorowywać również naszego Pana Jezusa Chrystusa, który stał się pasterzem przed nimi, będzie nim w trakcie ich posługi i pozostanie, kiedy ich służba dobiegnie końca. Dlatego właśnie Piotr nazywa Jezusa Arcypasterzem (1P 5:4). Jezus jest potomkiem Dawida, jedynym prawdziwym pasterzem i królem Bożego ludu. Jego naczelna rola nie wyklucza powoływania ludzkich pasterzy, wręcz przeciwnie – otrzymują oni niezbędne przygotowanie i uprawnienia.

Drogi pastorze, czy kiedykolwiek zastanawiałeś się nad tym, że twoja posługa w lokalnym zborze przyczynia się do wypełnienia Bożego proroctwa? Bóg obiecał przecież, że poza jednym, najwyższym pasterzem ustanowi wielu pasterzy (Jr 23:4–5), którzy będą paść ludzi rozumnie i mądrze (Jr 3:15).

Czy twoje priorytety odnośnie służby pokrywają się z priorytetami naszego niebiańskiego pasterza? Jak dobrze znasz potrzeby duchowe swoich owiec? Ile czasu poświęcasz na zaspokajanie tych potrzeb? Co interesuje cię bardziej – ile nowych osób przyszło do kościoła czy stan ich dusz?

Czy czujnie chronisz zbór przed niebezpieczeństwami, aby wiara jego członków pozostała niezachwiana? Czy może stają się łatwym łupem dla fałszywych nauczycieli, bo nie zadbałeś o wnikliwe zrozumienie doktryny biblijnej?

Czy wiesz które z twoich owiec zdrowo się rozwijają, a które są niedożywione? Które są silne duchowo lub słabe, które są bezpieczne w stadzie, a które błąkają się po pustkowiu?

Jeśli potrzebujesz przypomnienia co do swoich obowiązków, prześledź, jak Bóg prowadzi swój lud od początku do końca historii biblijnej. Zachwycaj się, z jaką łagodnością dba o Izrael i z jaką mocą otacza go ochroną. Ucz się od Niego, czytaj o tym, jak cierpliwie odpowiada na potrzeby. Doceń niezwykłość i wielkość Bożego współczucia – On, który trzyma wszechświat w swej dłoni, pochyla się nad owcami, aby podnieść te, które nie mogą iść dalej. Módl się, aby mocą Ducha Świętego udzielił ci łaski i uczynił pasterzem według swojego serca.

Tłumaczenie: Wierni Słowu
Korekta: Ewangelia w Centrum

***

[1] W tej części artykułu czerpię z egzegezy Timothy’ego S. Laniaka, Pasterze według mojego serca: tradycje i przykłady przywództwa w Biblii (oryg. Shepherds after My Own Heart: Pastoral Traditions and Leadership in the Bible).