Głoszenie ekspozycyjne
5 kroków, by odnaleźć sedno w dowolnym fragmencie Pisma
„Jak znaleźć sedno biblijnego tekstu?”
Jest to pytanie, które często słyszę od liderów małych grup biblijnych oraz od liderów grupy studenckiej w kościele, w którym służę. I nic nie sprawiłoby mi większej radości niż odpowiedź, że posiadam magiczną formułę, która potrafi przenieść od fragmentu do jego znaczenia – a jeszcze lepiej – do jego zastosowania.
Nie posiadam takiej magicznej formuły. Uważam jednak, że w dowolnym fragmencie Biblii znajdziesz pewne rzeczy, które pomogą ci odkryć jego sedno.
1. Struktura i nacisk
Po pierwsze, weź pod uwagę strukturę i nacisk jaki kładzie dany fragment. Lubię zaczynać od struktury lub od tego, jak mój tekst rozkłada się na różne sekcje wersetów, które uzupełniają się wzajemnie.
Oczywiście, sposób, w jaki określimy strukturę, będzie zależny od rodzaju tekstu. Jeśli patrzę na narrację, to pomocne są fabuła i postacie. Będę również szukać miejsca akcji, punktu kulminacyjnego oraz rozwiązania. Jeśli patrzę na przemowę lub list, to będę szukać przepływu idei wraz z ich logicznym sednem. Jeśli patrzę na poezję, to będę starał się zidentyfikować poszczególne zwrotki i zacznę je streszczać.
Bez względu na to w jakiej części Biblii aktualnie się znajduję, zawsze szukam słów i myśli, które się powtarzają. Tłumaczenie dosłowne jest w tym pomocne. Lubię korzystać z pytania diagnostycznego: „W jaki sposób autor uporządkował dany fragment?”. A gdy już udaje mi się naszkicować strukturę, to zadaję sobie pytanie: na co położony jest nacisk w tej strukturze.
2. Kontekst
Po drugie, weź pod uwagę kontekst. Żaden fragment Biblii nie istnieje samodzielnie. Przeciwnie, każdy tekst jest częścią wywodu, opowiadania czy zbioru fragmentów, które umyślnie zostały uporządkowane przez autora, w taki a nie inny sposób.
To, co pojawia się przed moim fragmentem i to, co następuje po nim, jest ważne i pomocne w zrozumieniu tego, co znajduje się w moim fragmencie. Może być pomocne poprzez uświadomienie sobie tematu, który autor porusza. Może pomóc ujrzeć większą część mojej księgi. Może stanowić pomocną korektę czegoś, co błędnie odczytałem w moim fragmencie. Może nawet pomóc mi w zrozumieniu sytuacji historycznej pierwszych odbiorców.
Kontekst jest kluczem. A moje pytanie diagnostyczne brzmi: „Dlaczego autor umieścił ten fragment tutaj, w tym miejscu księgi?”.
3. Temat przewodni księgi
Zważywszy na to, o czym wspomniałem na temat kontekstu, dobrym pomysłem jest po prostu oddalić się od całości i zapytać o księgę. Jakie jest ogólne przesłanie autora tej księgi?
Należy oczywiście włożyć nieco pracy, aby właściwie zrozumieć temat całej księgi. Niemniej uważam, że ważnym krokiem jest pytanie: „W jaki sposób mój fragment – a w szczególności, w jaki sposób nacisk, który znalazłem w strukturze tego fragmentu – odnosi się do szerszego tematu całej księgi?”.
4. Odzwierciedlenie teologiczne
W Łukasza 24:13-49 Jezus naucza, że całe Pismo wskazuje na Jego śmierć i zmartwychwstanie, a rezultatem tej ewangelii jest upamiętanie i przebaczenie grzechów. Nie rozumiejąc tego, narażamy się na ryzyko zinterpretowania jakiegoś fragmentu jedynie pod kątem moralizatorskim lub w jakiś inny sposób oddzielony od ewangelii.
Dlatego istotne jest, aby posługiwać się wszystkimi narzędziami teologii (szczególnie narzędziem teologii biblijnej) i zapytać: „W jaki sposób mój fragment odnosi się do ewangelii?”. Bez wątpienia, jest wiele sposobów, by zrobić to niewłaściwie. Dlatego ważne jest, abyśmy tworzyli właściwe powiązania pomiędzy naszym tekstem a ewangelią.
5. Synteza
Po tym jak skończysz już pracę nad strukturą, kontekstem, tematem przewodnim i teologią, nadchodzi czas na rozpoczęcie syntezy. Niezależnie od tego, czy nazwiesz to głównym punktem, tematem fragmentu czy główną myślą, należy uczynić ten ostatni krok. Pytanie, które lubię sobie zadawać, brzmi: „Czego autor próbuje nauczyć swoich pierwszych odbiorców?”. Co on tutaj mówi? Jakie jest jego główne przesłanie?
Nie oszukuj się: to nie jest łatwy proces. Dla mnie oznacza to godzinne lub dwugodzinne przygotowanie do nauczania w małej grupie biblijnej – i prawdopodobnie 12 godzin przygotowań do kazania! Ale bez względu na to ile masz czasu, uważam że warto pracować w ten sposób.
Oczywiście, gdy rozpoznasz już główną myśl, musisz jeszcze przemyśleć kwestię zastosowania. Pracując wciąż nad tekstem, zaczynam od następujących pytań:
- W jaki sposób autor uporządkował dany fragment?
- Dlaczego autor umieścił ten fragment tutaj, w tym miejscu księgi?
- W jaki sposób mój fragment odnosi się do tematu całej księgi?
- W jaki sposób mój fragment odnosi się do ewangelii?
- Czego autor próbuje nauczyć swoich pierwszych odbiorców?
Więcej informacji na temat opisanego procesu znajdziesz w książce Davida Helma Głoszenie ekspozycyjne. Jak dziś przedstawiamy Słowo Boże (Fundacja Ewangeliczna, 2018).
Tłumaczenie Wierni Słowu.